分块查找详解
1、原理
分块查找(Block Search)是一种结合顺序查找与索引查找的算法,适用于数据分块存储且块内无序但块间有序的场景。它通过“分块-建立索引-逐层定位”提高查找效率。
分块查找的核心思想
- 数据分块
将数据集划分为若干块(子表),每个块内的元素可以无序,但块与块之间需满足有序性(例如:第1块的最大值 ≤ 第2块的最小值)。 - 建立索引表
记录每块的最大值(或区间)和对应块的起始-结束索引,索引表本身有序。 - 两步查找
- 定位块:先在索引表中确定目标值所在的块(顺序查找或二分查找)。
- 块内查找:在对应的块内进行顺序查找。
分块查找的实现步骤
1. 数据分块与索引表构建
假设数组为 [12, 8, 5, 20, 25, 15, 18, 28, 32, 10]
,按最大块值分块:
- 分块示例:
块1: [12, 8, 5] → 最大值 12
块2: [20, 25, 15] → 最大值 25
块3: [18, 28, 32, 10] → 最大值 32
- 索引表:
块最大值
起始索引
结束索引
12
0
2
25
3
5
32
6
9
2. 查找流程
以查找 28
为例:
- 定位块:遍历索引表,找到第一个块最大值 ≥ 28 的块(块3)。
- 块内查找:在块3的索引范围(6~9)内遍历,找到
28
。
2、性能分析
- 时间复杂度:
- 定位块:假设块数为 m,时间复杂度为 ( O(m) )(顺序查找)或 ( O(\log m) )(索引表有序时用二分查找)。
- 块内查找:块内最大元素数为 s,时间复杂度为 O(s)。
- 总时间复杂度:O(m+s) 或 O(logm+s)。
-
优化方向
- 索引表二分查找:若索引表有序,可将定位块的时间优化为对数级。
- 均匀分块:尽量保证每块元素数量均衡,避免极端情况(如一个块包含绝大多数元素)。
3、适用场景
- 数据动态增减,插入/删除操作频繁(块内无需完全有序)。
- 数据量较大且无法完全装入内存时,分块存储在磁盘中。
4、代码实现
Python:
def block_search(arr, block_ranges, key):# 1. 定位块:顺序查找索引表block_idx = -1for i, (max_val, start, end) in enumerate(block_ranges):if key <= max_val:block_idx = ibreakif block_idx == -1:return -1# 2. 在块内顺序查找start, end = block_ranges[block_idx][1], block_ranges[block_idx][2]for i in range(start, end + 1):if arr[i] == key:return ireturn -1# 示例数据与索引表
arr = [12, 8, 5, 20, 25, 15, 18, 28, 32, 10]
block_ranges = [(12, 0, 2), # 块1:最大值12,索引0~2(25, 3, 5), # 块2:最大值25,索引3~5(32, 6, 9) # 块3:最大值32,索引6~9
]# 查找测试
print(block_search(arr, block_ranges, 28)) # 输出:7(索引位置)
print(block_search(arr, block_ranges, 10)) # 输出:9
print(block_search(arr, block_ranges, 99)) # 输出:-1(未找到)
golang(定义 Block
结构体/类,包含最大值、起始索引和结束索引):
package mainimport "fmt"// 定义块索引结构
type Block struct {MaxVal intStartIdx intEndIdx int
}// 分块查找函数
func blockSearch(arr []int, blocks []Block, key int) int {// 1. 定位块:顺序查找索引表blockIndex := -1for i, block := range blocks {if key <= block.MaxVal {blockIndex = ibreak}}if blockIndex == -1 {return -1}// 2. 块内顺序查找block := blocks[blockIndex]start, end := block.StartIdx, block.EndIdxfor i := start; i <= end; i++ {if arr[i] == key {return i}}return -1
}func main() {// 示例数据与索引表arr := []int{12, 8, 5, 20, 25, 15, 18, 28, 32, 10}blocks := []Block{{MaxVal: 12, StartIdx: 0, EndIdx: 2}, // 块1{MaxVal: 25, StartIdx: 3, EndIdx: 5}, // 块2{MaxVal: 32, StartIdx: 6, EndIdx: 9}, // 块3}// 测试查找fmt.Println(blockSearch(arr, blocks, 28)) // 输出:7fmt.Println(blockSearch(arr, blocks, 10)) // 输出:9fmt.Println(blockSearch(arr, blocks, 99)) // 输出:-1
}
php(使用二维数组表示索引表):
<?php
class BlockSearch {// 分块查找函数public static function search($arr, $blockRanges, $key) {// 1. 定位块:顺序查找索引表$blockIndex = -1;foreach ($blockRanges as $index => $block) {list($maxVal, $start, $end) = $block;if ($key <= $maxVal) {$blockIndex = $index;break;}}if ($blockIndex == -1) return -1;// 2. 块内顺序查找list($maxVal, $start, $end) = $blockRanges[$blockIndex];for ($i = $start; $i <= $end; $i++) {if ($arr[$i] == $key) {return $i;}}return -1;}
}// 示例数据与索引表
$arr = [12, 8, 5, 20, 25, 15, 18, 28, 32, 10];
$blockRanges = [[12, 0, 2], // 块1:最大值12,索引0~2[25, 3, 5], // 块2:最大值25,索引3~5[32, 6, 9] // 块3:最大值32,索引6~9
];// 测试查找
echo BlockSearch::search($arr, $blockRanges, 28) . "\n"; // 输出:7
echo BlockSearch::search($arr, $blockRanges, 10) . "\n"; // 输出:9
echo BlockSearch::search($arr, $blockRanges, 99) . "\n"; // 输出:-1
?>
java(定义 Block
结构体/类,包含最大值、起始索引和结束索引):
import java.util.ArrayList;
import java.util.List;class Block {int maxVal;int startIdx;int endIdx;Block(int maxVal, int startIdx, int endIdx) {this.maxVal = maxVal;this.startIdx = startIdx;this.endIdx = endIdx;}
}public class BlockSearch {public static int search(List<Integer> arr, List<Block> blocks, int key) {// 1. 定位块:顺序查找索引表int blockIndex = -1;for (int i = 0; i < blocks.size(); i++) {Block block = blocks.get(i);if (key <= block.maxVal) {blockIndex = i;break;}}if (blockIndex == -1) return -1;// 2. 块内顺序查找Block targetBlock = blocks.get(blockIndex);int start = targetBlock.startIdx;int end = targetBlock.endIdx;for (int i = start; i <= end; i++) {if (arr.get(i) == key) {return i;}}return -1;}public static void main(String[] args) {// 示例数据与索引表List<Integer> arr = new ArrayList<>(List.of(12, 8, 5, 20, 25, 15, 18, 28, 32, 10));List<Block> blocks = new ArrayList<>();blocks.add(new Block(12, 0, 2)); // 块1blocks.add(new Block(25, 3, 5)); // 块2blocks.add(new Block(32, 6, 9)); // 块3// 测试查找System.out.println(search(arr, blocks, 28)); // 输出:7System.out.println(search(arr, blocks, 10)); // 输出:9System.out.println(search(arr, blocks, 99)); // 输出:-1}
}
5、与其他查找算法对比
算法 | 前提条件 | 时间复杂度 | 适用场景 |
---|---|---|---|
顺序查找 | 无 | O(n) | 小规模无序数据 |
二分查找 | 数据有序 | O(logn) | 静态有序数据 |
分块查找 | 块间有序,块内无序 | O(m+s) | 动态数据,分块存储 |
哈希查找 | 哈希函数设计合理 | O(1) | 快速精确查找,无范围查询 |