初等数论--莫比乌斯反演
1. 定义
假设 f ( n ) g ( n ) f(n)\ g(n) f(n) g(n)是定义在正整数上的两个函数 ,且
f ( n ) = ∑ d ∣ n g ( d ) = ∑ d ∣ n g ( n d ) f(n)=\sum_{d|n}g(d)=\sum_{d|n}g(\frac{n}{d}) f(n)=d∣n∑g(d)=d∣n∑g(dn)
那么
g ( n ) = ∑ d ∣ n μ ( d ) f ( n d ) = ∑ d ∣ n μ ( n d ) f ( d ) g(n)=\sum_{d|n}\mu(d)f(\frac{n}{d})=\sum_{d|n}\mu(\frac{n}{d})f(d) g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn)=d∣n∑μ(dn)f(d)
其中 μ ( d ) \mu(d) μ(d)是莫比乌斯函数
μ ( d ) = { 1 d = 1 ( − 1 ) k d = p 1 p 2 ⋯ p k 0 ∃ p ∣ d ∧ p 2 ∣ d \mu(d) = \begin{equation*} \begin{cases} 1 \quad d=1\\ (-1)^k\quad d=p_1p_2\cdots p_k\\ 0\quad \exists p \mid d \land p^{2} \mid d \end{cases} \end{equation*} μ(d)=⎩ ⎨ ⎧1d=1(−1)kd=p1p2⋯pk0∃p∣d∧p2∣d
2. 证明
充分性证明
已知
f ( n ) = ∑ d ∣ n g ( d ) = ∑ d ∣ n g ( n d ) f(n) =\sum_{d|n}g(d)=\sum_{d|n}g(\frac{n}{d}) f(n)=d∣n∑g(d)=d∣n∑g(dn)
代入到结果
∑ d ∣ n μ ( d ) f ( n d ) = ∑ d ∣ n μ ( d ) ∑ d 1 ∣ n d g ( d 1 ) = ∑ d ∣ n ∑ d 1 ∣ n d μ ( d ) g ( d 1 ) \begin{align*} \sum_{d|n}\mu(d)f(\frac{n}{d})&=\sum_{d|n}\mu(d)\sum_{d_1 | \frac{n}{d}}g(d_1) \\ &=\sum_{d|n}\sum_{d_1|\frac{n}{d}}\mu(d)g(d_1) \end{align*} d∣n∑μ(d)f(dn)=d∣n∑μ(d)d1∣dn∑g(d1)=d∣n∑d1∣dn∑μ(d)g(d1)
由于 d d 1 d\ d_1 d d1都是 n n n的因子,因此根据对称性我们可以交换求和的顺序
∑ d ∣ n ∑ d 1 ∣ n d μ ( d ) g ( d 1 ) = ∑ d 1 ∣ n ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) g ( d 1 ) \sum_{d|n}\sum_{d_1|\frac{n}{d}}\mu(d)g(d_1) =\sum_{d_1|n}\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(d)g(d_1) d∣n∑d1∣dn∑μ(d)g(d1)=d1∣n∑d∣d1n∑μ(d)g(d1)
将 g ( d 1 ) g(d_1) g(d1)放到外层,内层变成莫比乌斯函数求和
∑ d 1 ∣ n ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) g ( d 1 ) = ∑ d 1 ∣ n g ( d 1 ) ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) \sum_{d_1|n}\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(d)g(d_1)=\sum_{d_1|n}g(d_1)\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(d) d1∣n∑d∣d1n∑μ(d)g(d1)=d1∣n∑g(d1)d∣d1n∑μ(d)
根据莫比乌斯函数性质
∑ d ∣ n μ ( d ) = { 1 n = 1 0 n ≠ 1 \sum_{d|n} \mu(d) = \begin{equation*} \begin{cases} 1 \quad n=1\\ 0 \quad n \ne1 \end{cases} \end{equation*} d∣n∑μ(d)={1n=10n=1
只用 d 1 = n d_1 =n d1=n时内层 ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) = 1 \sum_{d|\frac{n}{d_1}}\mu(d)=1 ∑d∣d1nμ(d)=1, 因此
∑ d 1 ∣ n g ( d 1 ) ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) = g ( n ) \sum_{d_1|n}g(d_1)\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(d)=g(n) d1∣n∑g(d1)d∣d1n∑μ(d)=g(n)
即
g ( n ) = ∑ d ∣ n μ ( d ) f ( n d ) g(n) =\sum_{d|n}\mu(d)f(\frac{n}{d}) g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn)
充分性证明完成。
必要性证明
已知
g ( n ) = ∑ d ∣ n μ ( d ) f ( n d ) = ∑ d ∣ n μ ( n d ) f ( d ) g(n)=\sum_{d|n}\mu(d)f(\frac{n}{d})=\sum_{d|n}\mu(\frac{n}{d})f(d) g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn)=d∣n∑μ(dn)f(d)
代入到 ∑ d ∣ n g ( d ) \sum_{d|n}g(d) ∑d∣ng(d)
∑ d ∣ n g ( d ) = ∑ d ∣ n g ( n d ) = ∑ d ∣ n ∑ d 1 ∣ n d μ ( n d d 1 ) f ( d 1 ) = ∑ d d 1 ∣ n μ ( n d d 1 ) f ( d 1 ) = ∑ d 1 ∣ n ∑ d ∣ n d 1 μ ( n d d 1 ) f ( d 1 ) = ∑ d 1 ∣ n f ( d 1 ) ∑ d ∣ n d 1 μ ( n d d 1 ) \begin{align*} \sum_{d|n}g(d) &= \sum_{d|n}g(\frac{n}{d})\\ &=\sum_{d|n}\sum_{d_1|\frac{n}{d}} \mu(\frac{\frac{n}{d}}{d_1})f(d_1)\\ &=\sum_{dd_1|n}\mu(\frac{n}{dd_1})f(d_1)\\ &=\sum_{d_1|n}\sum_{d|\frac{n}{d_1}}\mu(\frac{n}{dd_1})f(d_1)\\ &=\sum_{d_1|n}f(d_1)\sum_{d|\frac{n}{d_1}} \mu(\frac{n}{dd_1}) \end{align*} d∣n∑g(d)=d∣n∑g(dn)=d∣n∑d1∣dn∑μ(d1dn)f(d1)=dd1∣n∑μ(dd1n)f(d1)=d1∣n∑d∣d1n∑μ(dd1n)f(d1)=d1∣n∑f(d1)d∣d1n∑μ(dd1n)
跟充分性证明类似,只有当 n = d 1 n=d_1 n=d1时,内层 ∑ d ∣ n d 1 μ ( n d d 1 ) \sum_{d|\frac{n}{d_1}}\mu(\frac{n}{dd_1}) ∑d∣d1nμ(dd1n)的值才为 1 1 1
因此
∑ d 1 ∣ n f ( d 1 ) ∑ d ∣ n d 1 μ ( n d d 1 ) = f ( n ) \sum_{d_1|n}f(d_1)\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(\frac{n}{dd_1})=f(n) d1∣n∑f(d1)d∣d1n∑μ(dd1n)=f(n)
即
f ( n ) = ∑ d ∣ n g ( d ) f(n) = \sum_{d|n}g(d) f(n)=d∣n∑g(d)
必要性得证。
Q . E . D Q.E.D Q.E.D
3. 关于交换求和顺序的说明
在充分性证明中,我们交换了 d 1 d d_1 \ d d1 d内外层的顺序,我们在此简单的证明下
∑ d ∣ n ∑ d 1 ∣ n d μ ( d ) g ( d 1 ) = ∑ d 1 ∣ n ∑ d ∣ n d 1 μ ( d ) g ( d 1 ) \sum_{d|n}\sum_{d_1|\frac{n}{d}}\mu(d)g(d_1) =\sum_{d_1|n}\sum_{d | \frac{n}{d_1}}\mu(d)g(d_1) d∣n∑d1∣dn∑μ(d)g(d1)=d1∣n∑d∣d1n∑μ(d)g(d1)
L ( d , d 1 ) L(d,d_1) L(d,d1)表示左边求和的所有二元组 ( d , d 1 ) (d,d_1) (d,d1)的集合。
R ( d , d 1 ) R(d,d_1) R(d,d1)表示右边求和的所有二元组 ( d , d 1 ) (d,d_1) (d,d1)的集合。
从左到右
∀ ( d , d 1 ) ∈ L ( d , d 1 ) : d ∣ n , d 1 ∣ n d ⇒ d ∣ n d 1 ( d , d 1 ) ∈ R ( d , d 1 ) \forall (d, d_1) \in L(d,d_1): d \mid n, d_1 \mid \frac{n}{d} \Rightarrow d \mid \frac{n}{d_1}\\ (d,d_1) \in R(d,d_1) ∀(d,d1)∈L(d,d1):d∣n,d1∣dn⇒d∣d1n(d,d1)∈R(d,d1)
从右往左
∀ ( d , d 1 ) ∈ R ( d , d 1 ) : d 1 ∣ n , d ∣ n d 1 ⇒ d 1 ∣ n d ( d , d 1 ) ∈ R ( d , d 1 ) \forall (d, d_1) \in R(d,d_1): d_1 \mid n, d \mid \frac{n}{d_1} \Rightarrow d_1 \mid \frac{n}{d}\\ (d,d_1) \in R(d,d_1) ∀(d,d1)∈R(d,d1):d1∣n,d∣d1n⇒d1∣dn(d,d1)∈R(d,d1)
因此 L ( d , d 1 ) = R ( d , d 1 ) L(d,d_1)=R(d,d_1) L(d,d1)=R(d,d1),所以可以进行求和顺序的交换。
4. 参考
百度百科