常见排序算法详解及其复杂度分析
常见排序算法详解及其复杂度分析
排序算法是数据结构与算法学习中的基础内容,也是面试高频考点。本文将系统介绍几种常见的排序算法,包括它们的原理、时间复杂度、空间复杂度以及 Python 实现方法。
一、冒泡排序(Bubble Sort)
原理
通过多次遍历待排序序列,每次比较相邻元素并交换顺序错误的元素,每一轮都将最大(或最小)元素“冒泡”到序列末尾。
实现
def bubble_sort(arr):n = len(arr)for i in range(n):for j in range(0, n-i-1):if arr[j] > arr[j+1]:arr[j], arr[j+1] = arr[j+1], arr[j]
复杂度
- 时间复杂度:O(n²)
- 空间复杂度:O(1)
- 稳定性:稳定
二、选择排序(Selection Sort)
原理
每次从未排序部分选择最小(或最大)元素,放到已排序部分的末尾。
实现
def selection_sort(arr):n = len(arr)for i in range(n):min_idx = ifor j in range(i+1, n):if arr[j] < arr[min_idx]:min_idx = jarr[i], arr[min_idx] = arr[min_idx], arr[i]
复杂度
- 时间复杂度:O(n²)
- 空间复杂度:O(1)
- 稳定性:不稳定
三、插入排序(Insertion Sort)
原理
将未排序元素插入到已排序序列的合适位置。
实现
def insertion_sort(arr):n = len(arr)for i in range(1, n):key = arr[i]j = i - 1while j >= 0 and arr[j] > key:arr[j+1] = arr[j]j -= 1arr[j+1] = key
复杂度
- 时间复杂度:O(n²)
- 空间复杂度:O(1)
- 稳定性:稳定
四、归并排序(Merge Sort)
原理
采用分治思想,将序列递归分成两半,分别排序后合并。
实现
def merge_sort(arr):if len(arr) <= 1:return arrmid = len(arr) // 2left = merge_sort(arr[:mid])right = merge_sort(arr[mid:])return merge(left, right)def merge(left, right):result = []i = j = 0while i < len(left) and j < len(right):if left[i] <= right[j]:result.append(left[i])i += 1else:result.append(right[j])j += 1result.extend(left[i:])result.extend(right[j:])return result
复杂度
- 时间复杂度:O(n log n)
- 空间复杂度:O(n)
- 稳定性:稳定
五、快速排序(Quick Sort)
原理
分治思想,选一个“基准”元素,将序列分为小于和大于基准的两部分,递归排序。
实现
def quick_sort(arr):if len(arr) <= 1:return arrpivot = arr[0]left = [x for x in arr[1:] if x < pivot]right = [x for x in arr[1:] if x >= pivot]return quick_sort(left) + [pivot] + quick_sort(right)
复杂度
- 平均时间复杂度:O(n log n)
- 最坏时间复杂度:O(n²)
- 空间复杂度:O(log n) ~ O(n)
- 稳定性:不稳定
六、希尔排序(Shell Sort)
原理
将序列按一定间隔分组,对每组进行插入排序,逐步缩小间隔,最后整体插入排序。
实现
def shell_sort(arr):n = len(arr)gap = n // 2while gap > 0:for i in range(gap, n):temp = arr[i]j = iwhile j >= gap and arr[j-gap] > temp:arr[j] = arr[j-gap]j -= gaparr[j] = tempgap //= 2
复杂度
- 时间复杂度:O(n^1.3) ~ O(n²)(与步长序列有关)
- 空间复杂度:O(1)
- 稳定性:不稳定
七、堆排序(Heap Sort)
原理
利用堆这种数据结构(通常是大顶堆),每次取出堆顶元素,重建堆,直到排序完成。
实现
def heapify(arr, n, i):largest = il = 2*i + 1r = 2*i + 2if l < n and arr[l] > arr[largest]:largest = lif r < n and arr[r] > arr[largest]:largest = rif largest != i:arr[i], arr[largest] = arr[largest], arr[i]heapify(arr, n, largest)def heap_sort(arr):n = len(arr)for i in range(n//2-1, -1, -1):heapify(arr, n, i)for i in range(n-1, 0, -1):arr[0], arr[i] = arr[i], arr[0]heapify(arr, i, 0)
复杂度
- 时间复杂度:O(n log n)
- 空间复杂度:O(1)
- 稳定性:不稳定
八、计数排序(Counting Sort)
原理
适用于整数且范围不大的序列。统计每个数出现的次数,然后按顺序输出。
实现
def counting_sort(arr):if not arr:return arrmin_val = min(arr)max_val = max(arr)count = [0] * (max_val - min_val + 1)for num in arr:count[num - min_val] += 1result = []for i, c in enumerate(count):result.extend([i + min_val] * c)return result
复杂度
- 时间复杂度:O(n + k)(k为数值范围)
- 空间复杂度:O(k)
- 稳定性:稳定
九、常见排序算法复杂度对比表
算法 | 最好时间 | 最坏时间 | 平均时间 | 空间复杂度 | 稳定性 |
---|---|---|---|---|---|
冒泡排序 | O(n) | O(n²) | O(n²) | O(1) | 稳定 |
选择排序 | O(n²) | O(n²) | O(n²) | O(1) | 不稳定 |
插入排序 | O(n) | O(n²) | O(n²) | O(1) | 稳定 |
希尔排序 | O(n^1.3) | O(n²) | O(n^1.3) | O(1) | 不稳定 |
归并排序 | O(n log n) | O(n log n) | O(n log n) | O(n) | 稳定 |
快速排序 | O(n log n) | O(n²) | O(n log n) | O(log n) | 不稳定 |
堆排序 | O(n log n) | O(n log n) | O(n log n) | O(1) | 不稳定 |
计数排序 | O(n+k) | O(n+k) | O(n+k) | O(k) | 稳定 |
十、总结
- 排序算法种类繁多,选择合适的算法要结合数据规模、数据特性和实际需求。
- 面试和实际开发中,常用的高效排序有快速排序、归并排序、堆排序等。
- Python 内置的
sort()
和sorted()
使用的是 Timsort(归并+插入的优化),时间复杂度 O(n log n),稳定且高效。
建议:
- 小数据量用插入、冒泡等简单算法,大数据量优先考虑快排、归并、堆排序。
- 了解每种算法的原理和适用场景,能灵活应对各种实际问题和面试考察。
如需更多算法讲解或代码实现,欢迎留言交流!